ศัพท์บาลี

ตารางคำศัพท์ในระบบ ปัจจุบันมีจำนวน 621 คำ

No. คำบาลี ธาตุ คำแปล สาระเพิ่มเติม
1 อาหว หุ การรบพุ่ง, สงคราม, สนามรบ

- อาหวตีติ อาหโว
การที่ส่งเสียงดัง
(อา บทหน้า หุ ธาตุในความหมายว่าส่งเสียง
อ ปัจจัย, พฤทธิ์ อุ เป็น โอ, แปลง โอ เป็น อว)

- อาหุยฺยนฺเต อสฺมึ โยธาติ อาหโว
ที่เป็นที่ส่งเสียงดังแห่งเหล่าทหาร
(เหมือนวิ.ต้น)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

2 อาหจฺจปาโท เตียงที่มีขาสอดอยู่ในแม่แคร่

- อฏนิยํ อาหจฺโจ อาหจฺจ วา ปาโท ติฏฺฐติ ยสฺสาติ อาหจฺจปาโท
เตียงที่มีขาจรดแม่แคร่
(อาหจฺจ+ปาท)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

3 อาสีวิส งู, อสรพิษ

- อาสีติ วุจฺจติ ทาฐา, ตตฺถ สนฺนิหิตวิโสติ อาสีวิโส
ผู้มีพิษสะสมอยู่ที่เขี้ยว (อาสี+วิส)

- อาสิยํ ทาฐายํ วิสํ เอตสฺสาติ อาสีวิโส
ผู้มีพิษที่เขี้ยว (อาสี+วิส)

- อาสุํ สีฆํ เอตสฺสวิสํ อาคจฺฉตีติ อาสีวิโส
ผู้มีพิษแล่นเร็ว
(อาสุ+วิส, แปลง อุ เป็น อี)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

4 อาสี, อาสิ อส เขี้ยวงู

- อสติ เยน ตํ อสํ (มุขํ), ตสฺมึ ภวา อาสี
อวัยวะที่มีอยู่ในปากซึ่งเป็นเครื่องกิน
(อส ธาตุในความหมายว่ากิน
ณี ปัจจัย, พฤทธิ์ อ เป็น อา)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

5 อาสาฬฺห ดาวอาสาฬหะ, ดาวราชสีห์, ดาวแตรงอน, เดือนแปด

- อาสาฬฺโห นาม ภตีนํ ทณฺโฑ, ตํสณฺฐานตฺตา อาสาฬฺหา
ดาวที่มีรูปร่างเหมือนไม้คานของคนรับจ้าง

- อาสาฬฺหาย ปุณฺณจนฺทยุตฺเตน นกฺขตฺเตน ยุตฺโต มาโส อาสาฬฺโห
เดือนที่ประกอบด้วยดาวอาสาฬหะที่มีพระจันทร์เต็มดวง
(อาสาฬฺหา+ณ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

6 อาสาร สร ฝนตกหนัก, ห่าฝน

- ปุนปฺปุนํ สรตีติ อาสาโร
ฝนที่ตกเรื่อยๆ
(อา แทนศัพท์บทหน้า สร ธาตุในความหมายว่าเป็นไป
ณ ปัจจัย, พฤทธิ์ อ เป็น อา)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

7 อาสาฏิกา สฏ ไข่ขาง, ไข่แมลงวัน

- อาสฏตีติ อาสาฏิกา
ไข่ที่เป็นส่วนย่อย
(อา บทหน้า สฏ ธาตุในความหมายว่าส่วน, อวัยวะ
ณฺวุ ปัจจัย อา อิตฺ., พฤทธิ์ อ เป็น อา, แปลง ณฺวุ เป็น อก, อ เป็น อิ, ลบสระหน้า)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

8 อาสา อิสุ ความหวัง, ความปรารถนา, ความอยาก, ตัณหา

- อิจฺฉติ เอตายาติ อาสา
ธรรมชาติเป็นเหตุให้อยาก
(อิสุ ธาตุในความหมายว่าอยาก
อ ปัจจัย อา อิตฺ., แปลง อิ เป็น อา, ลบสระหน้า)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

9 อาสิวิส, อาสีวิส งู, อสรพิษ

- อาสีติ วุจฺจติ ทาฐา, ตตฺถ สนฺนิหิตวิโสติ อาสิวิโส, อาสีวิโส
ผู้มีพิษสะสมอยู่ที่เขี้ยว (อาสิ+วิส)

- อาสิยํ ทาฐายํ วิสํ เอตสฺสาติ อาสิวิโส
ผู้มีพิษที่เขี้ยว (อาสิ+วิส)

- อาสุํ สีฆํ เอตสฺสวิสํ อาคจฺฉตีติ อาสิวิโส
ผู้มีพิษแล่นเร็ว
(อาสุ+วิส, แปลง อุ เป็น อิ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

10 อาสว สุ อาสวกิเลส, น้ำหมักดอง, เมรัย, สุรา

- อาสวนฺตีติ อาสวา
กิเลสที่ไหลออกมาทางตาเป็นต้น
(อา บทหน้า สุ ธาตุในความหมายว่าไหล
ณ ปัจจัย, พฤทธิ์ อุ เป็น โอ, แปลง โอ เป็น อว)

- อาสวนฺติ ปุริสมทาทโย เยนาติ อาสโว
น้ำเป็นเหตุไหลออกแห่งความมึนเมาของบุรุษ
(เหมือนวิ.ต้น)

- อา ภวคฺคา สวนฺตีติ อาสวา
กิเลสที่ไหลไปจนถึงภวัคคพรหม
(เหมือนวิ.ต้น)

- อายตํ สํสารทุกฺขํ สวนฺติ ปสวนฺตีติ อาสวา
กิเลสที่ไหลไปยังสังสารทุกข์ตลอดไป
(เหมือนวิ.ต้น)

- จิรปฺปริวาสิยฏฺเฐน มทิราทโย อาสวา วิยาติ อาสวา
กิเลสที่เหมือนของหมักดองมีน้ำเมาเป็นต้นเพราะหมักหมมอยู่นาน
(อาสว+ณ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

11 อาสย สิ อาศัย, ที่อาศัย, ที่พึ่ง, ที่อยู่, อัธยาศัย, ความประสงค์, ความมุ่งหมาย

- อาคนฺตฺวา สยติ เอตฺถาติ อาสโย
ที่เป็นที่มานอน
(อา บทหน้า สิ ธาตุในความหมายว่านอน
ณ ปัจจัย, พฤทธิ์ อิ เป็น เอ, แปลง เอ เป็น อย)

- อาคนฺตฺวา สยติ จิตฺตํ เอตฺถาติ อาสโย
ฉันทะเป็นที่มานอนแห่งจิต
(อา บทหน้า สิ ธาตุในความหมายว่านอน
ณ ปัจจัย, พฤทธิ์ อิ เป็น เอ, แปลง เอ เป็น อย)

- กมฺมํ กาตุํ อาสยติ อิจฺฉตีติ อาสโย
ภาวะที่ปรารถนาจะทำการ
(อา บทหน้า สิ ธาตุในความหมายว่าปรารถนา
ณ ปัจจัย, พฤทธิ์ อิ เป็น เอ, แปลง เอ เป็น อย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

12 อาสภ อุส ประเสริฐ, สูงสุด, ประธาน

- ปจฺจนีเก อุสฺสาเปตีติ อาสโภ
ผู้ยังธรรมที่เป็นข้าศึกให้เร่าร้อน
(อุส ธาตุในความหมายว่าเร่าร้อน อภ ปัจจัย, แปลง อุ เป็น อา)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

13 อาสนฺน สท ใกล้

- อาปจฺจ สีทตีติ อาสนฺโน
สิ่งที่ตั้งอยู่ใกล้
(อา บทหน้า สท ธาตุในความหมายว่าแผ่ไป
ต ปัจจัย, แปลง ต เป็น นฺน, ลบที่สุดธาตุ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

14 อาสนฺทิ, อาสนฺที สท เก้าอี้พิเศษ, เก้าอี้ขาสูง

- อาสทียตีติ อาสนฺทิ
อาสนะที่คนนั่งอย่างสบาย
(อา บทหน้า สท ธาตุในความหมายว่านั่ง นิคหิตอาคม
อ ปัจจัย อิ อิตฺ., แปลงนิคหิตเป็น นฺ, ลง อี ปัจจัย ได้รูปเป็น อาสนฺที บ้าง)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

15 อาสนสาลา หอฉัน, โรงฉัน, โรงอาหาร

- อาสนตฺถาย กตา สาลา อาสนสาลา
โรงที่สร้างไว้เพื่อนั่งฉัน
(อาสน+สาลา)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

16 อาสน อาส, สิ การนั่ง, อาสนะ, ที่นั่ง, เก้าอี้, ตั่ง, แท่น

- อาสียเตติ อาสนํ
การนั่ง (อาส ธาตุในความหมายว่าเข้าไป
ยุ ปัจจัย, แปลง ยุ เป็น อน)

- อาสนฺติ นิสีทนฺติ เอตฺถาติ อาสนํ
ที่เป็นที่นั่ง คือที่นั่งทั่วไป
(อาส ธาตุในความหมายว่านั่ง ยุ ปัจจัย, แปลง ยุ เป็น อน)

- อาสเต ฐปยเต เอตฺถาติ อาสนํ
ที่เป็นที่ตั้ง คือตั่ง
(อาส ธาตุในความหมายว่าตั้งไว้ ยุ ปัจจัย)

- อาคนฺตฺวา สยนฺติ เอตฺถาติ อาสนํ
ที่เป็นที่มานอน คือแท่นหรือเตียงนอน
(อา บทหน้า สิ ธาตุในความหมายว่านอน ยุ ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

17 อาสตฺต สญฺช คนขยัน, คนเอาใจใส่, คนมีใจจดจ่อ, คนเอางาน

- อาภุโส สญฺชตีติ อาสตฺโต
ผู้ข้องเกี่ยวอย่างยิ่ง
(อา บทหน้า สญฺช ธาตุในความหมายว่าเกี่ยว, ข้อง
ต ปัจจัย, ลบ ญฺช, ซ้อน ตฺ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

18 อาเวฬา, อเวฬา อว เทริดดอกไม้, ช่อดอกไม้ประดับศีรษะ

- มุทฺธํ อวติ รกฺขตีติ อาเวฬา
สิ่งที่รักษาศีรษะ
(อว ธาตุในความหมายว่ารักษา เอล ปัจจัย อา อิตฺ.,
แปลง ลฺ เป็น ฬ, ทีฆะ อ เป็น อา, ไม่ทีฆะได้รูปเป็น อเวฬา บ้าง)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

19 อาเวสิก แขก, ผู้มาเยือน

- อาเวสนํ อาเวโส, ตมรหตีติ อาเวสิโก
ผู้ควรเข้ามา
(อาเวส+อิก)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

20 อาเวสน วิส โรงเรียน, โรงงาน, โรงฝึกงาน, หอศิลป์

- อาวิสนฺติ เอตฺถาติ อาเวสนํ
อาคารเป็นที่เข้าไปประจำ
(อา บทหน้า วิส ธาตุในความหมายว่าเข้าไป
ยุ ปัจจัย, พฤทธิ์ อิ เป็น เอ, แปลง ยุ เป็น อน)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

หนังสือสวดมนต์ข้ามปี