ศัพท์บาลี

ตารางคำศัพท์ในระบบ ปัจจุบันมีจำนวน 621 คำ

No. คำบาลี ธาตุ คำแปล สาระเพิ่มเติม
1 อานย นี แห, อวน, ข่าย

- อานียนฺเต อเนนาติ อานโย
อุปกรณ์เป็นเครื่องนำปลามา
(อา บทหน้า นี ธาตุในความหมายว่านำไป
ณ ปัจจัย, พฤทธิ์ อี เป็น เอ, แปลง เอ เป็น อย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

2 อานนฺท นนฺท ความยินดี, ความร่าเริง, พระอานนท์

- อา ภุโส นนฺทยตีติ อานนฺโท
อาการที่ยินดีอย่างยิ่ง
(อา บทหน้า นนฺท ธาตุในความหมายว่ายินดี อ ปัจจัย)

- อา ภุโส นนฺทตีติ อานนฺโท
ผู้สำเร็จอย่างยิ่ง
(อา บทหน้า นนฺท ธาตุในความหมายว่าสำเร็จ อ ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

3 อานน อน, อส ปาก

- อนนฺติ อสฺสสนฺติ อเนนาติ อานนํ
อวัยวะเป็นเหตุให้มีชีวิตอยู่
(อา บทหน้า อน ธาตุในความหมายว่ามีชีวิต
ยุ ปัจจัย, แปลง ยุ เป็น อน)

- อสนฺติ อเนนาติ อานนํ
อวัยวะเป็นเครื่องกิน
(อส ธาตุในความหมายว่ากิน
ยุ ปัจจัย, ทีฆะ อ เป็น อา, แปลง ส เป็น น, ยุ เป็น อน)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

4 อาน อน ลมหายใจออก

- อนนฺติ ปาณนฺติ อเนนาติ อานํ
ลมเป็นเหตุให้สัตว์ทั้งหลายมีชีวิตอยู่
(อน ธาตุในความหมายว่ามีชีวิต ณ ปัจจัย, พฤทธิ์ อ เป็น อา)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

5 อาโทภาสน การทักทาย, คำทักทาย, คำเริ่มต้น

- อาทิมฺหิ ภาสนํ ปิยวจนํ อาโทภาสนํ
คำพูด คือคำไพเราะในเบื้องต้น
(อาทิ+ภาสน, แปลง อิ เป็น โอ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

6 อาทีนว วา โทษ, อันตราย

- อาทีนํ อติวิย กปณภาวํ ทุกฺขํ วาติ คณฺหาติ อธิคจฺฉติ เอเตนาติ
อาทีนโว

ภาวะเป็นเหตุให้ถือเอา คือให้ได้รับความทุกข์อย่างยิ่ง
(อาทีน บทหน้า วา ธาตุในความหมายว่าถือเอา อ ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

7 อาทีน ทิน ความทุกข์

- อา ภุโส ทินตีติ อาทีนํ
ภาวะตกยากอย่างยิ่ง
(อา บทหน้า ทิน ธาตุในความหมายว่าตกยาก, ลำบาก
อ ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

8 อาทิจฺจ ทิป ดวงอาทิตย์

- อา ภุโส ทิปฺปตีติ อาทิจฺโจ
ดวงไฟที่รุ่งเรืองยิ่งนัก
(อา บทหน้า ทิป ธาตุในความหมายว่ารุ่งเรือง
ณฺย ปัจจัย, แปลง ปฺ เป็น จฺ, ลบ ณฺ, แปลง จฺย เป็น จฺจ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

9 อาทิ ทา ก่อน, ต้น, เป็นต้น, ข้อต้น, อันดับแรก, หนแรก

- อาทียเต ปฐมํ คณฺหียเตติ อาทิ
ส่วนอันเขาถือเอาทีแรก
(อา บทหน้า ทา ธาตุในความหมายว่าถือเอา
อิ ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

10 อาทาส ทิส กระจกเงา, แว่น

- อาทิสฺสเต อสฺมินฺติ อาทาโส
วัตถุเป็นที่เพ่งดู (อา บทหน้า ทิส ธาตุในความหมายว่าเพ่งดู
ณ ปัจจัย, แปลง อิ เป็น อา)

- อาทียติ อาโลกียติ อตฺตา เอเตนาติ อาทาโส
วัตถุเป็นเครื่องอันเขามองดูตน คือเขาใช้ส่องมองตัวเอง
(อา บทหน้า ทา ธาตุในความหมายว่าถือเอา
ส ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

11 อาถพฺพน ถุพฺพ หมอรักษาช้าง

- อา ภุโส หตฺถิโน โรคํ ถุพฺพตีติ อาถพฺพโน
ผู้กำจัดโรคช้างด้วยดี
(อา บทหน้า ถุพฺพ ธาตุในความหมายว่ากำจัด, เบียดเบียน
ยุ ปัจจัย, แปลง อุ เป็น อ, ยุ เป็น อน)

- อา ภุโส หตฺถิสฺมึ เภสชฺชํ ถเปตีติ อาถพฺพโน
ผู้วางยาในช้างด้วยดี
(อา บทหน้า ถป ธาตุในความหมายว่าตั้งไว้
ยุ ปัจจัย, แปลง ป เป็น ว, ว เป็น วฺว, วฺว เป็น พฺพ, ยุ เป็น อน)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

12 อาโตชฺช ตุท เครื่องดีดสีตีเป่า, เครื่องดนตรี, วงดนตรี

- อา สมนฺตโต ตุชฺชเต ตาฬียเตติ อาโตชฺชํ
ดนตรีที่เขาบรรเลงรอบด้าน
(อา บทหน้า ตุท ธาตุในความหมายว่าทุบ, ตี
ณฺย ปัจจัย, พฤทธิ์ อุ เป็น โอ, ลบ ณฺ, แปลง ทฺย เป็น ชฺช)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

13 อาตุร อต คนป่วย, คนเจ็บไข้

- อตตีติ อาตุโร
ผู้ไปติดต่อกัน คือไปหาหมอเป็นประจำ
(อต ธาตุในความหมายว่าไปติดต่อ อุร ปัจจัย, พฤทธิ์ อ เป็น อา)

- อา สีฆํ ตุรติ คจฺฉตีติ อาตุโร
ผู้ไปโดยเร็ว คือรีบไปหาหมอ
(อา บทหน้า ตุร ธาตุในความหมายว่าไป อ ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

14 อาตาป ตป ความเพียร, ความพยายาม

- อา สมนฺตโต ตาเปตีติ อาตาโป
การที่ทำให้เร่าร้อนรอบด้าน
(อา บทหน้า ตป ธาตุในความหมายว่าเร่าร้อน
อ ปัจจัย, พฤทธิ์ อ เป็น อา)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

15 อาตปฺป ตป ความเพียร, ความพยายาม

- อา ภุโส กายํ จิตฺตญฺจ ตาเปตีติ อาตปฺโป
การที่ทำให้กายและจิตเร่าร้อนไปทั่ว
(อา บทหน้า ตป ธาตุในความหมายว่าเร่าร้อน
อ ปัจจัย, ซ้อน ปฺ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

16 อาตปตฺต ตา ร่ม, ฉัตร

- อาตปโต สูริยาโลกโต ตายตีติ อาตปตฺตํ
สิ่งที่ป้องกันคนจากแสงแดด
(อาตป บทหน้า ตา ธาตุในความหมายว่าป้องกัน, รักษา
อ ปัจจัย, ซ้อน ตฺ, ลบสระหน้า)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

17 อาตป ตป ความร้อน, แสงแดด, แสงสว่าง

- อา สมนฺตโต ตปติ ทิปฺปตีติ อาตโป
แสงที่สว่างรอบด้าน
(อา บทหน้า ตป ธาตุในความหมายว่าสว่าง, รุ่งเรือง อ ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

18 อาตตายี ตา คนร้าย, เพชฌฆาต, คนพยายามฆ่า

- อาฆาตํ ตายติ วายมตีติ อาตตายี
ผู้พยายามฆ่า
(อา บทหน้า ตา ธาตุในความหมายว่าพยายาม
ณี ปัจจัย, ซ้อน ต, แปลง อา เป็น อาย, ลบสระหน้า)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

19 อาตต ตนุ กลองหน้าเดียว, กลองยาว, กลองรำมะนา

- อาตโนตีติ อาตนํ
กลองที่แผ่ไปทั่ว คือแผ่หน้ากลองไปด้านเดียว
(อา บทหน้า ตนุ ธาตุในความหมายว่าแผ่ไป
อ ปัจจัย, แปลง นฺ เป็น ตฺ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

20 อาตํก, อาตงฺก ตกิ โรค, ความเจ็บไข้

- อา ภุโส ตํกติ เอเตนาติ อาตํโก
อาการเป็นเหตุให้เป็นอยู่ลำบากอย่างยิ่ง
(อา บทหน้า ตกิ ธาตุในความหมายว่าเป็นอยู่ลำบาก
อ ปัจจัย, ลงนิคหิตอาคม, ลบสระหน้า,
อาเทศนิคหิตเป็น งฺ ได้รูปเป็น อาตงฺโก บ้าง)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

หนังสือสวดมนต์ข้ามปี