ศัพท์บาลี

ตารางคำศัพท์ในระบบ ปัจจุบันมีจำนวน 621 คำ

No. คำบาลี ธาตุ คำแปล สาระเพิ่มเติม
1 อาณิ, อณิ อณ ลิ่ม, ไม้สลักเพลารถ

- อณติ สทฺทํ กโรตีติ อาณิ
ไม้ที่ส่งเสียง
(อณ ธาตุในความหมายว่าส่งเสียง
ณิ ปัจจัย, พฤทธิ์ อ เป็น อา)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

2 อาณา อาณ อาณา, อำนาจ, การสั่ง, คำสั่ง, คำสอน

- อาณติ เปสติ เอตายาติ อาณา
เครื่องส่งไป
(อาณ ธาตุในความหมายว่าส่งไป อ ปัจจัย อา อิตฺ.)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

3 อาณฺย ความเป็นหนี้

- อิณสฺส ภาโว อาณฺยํ
ภาวะแห่งหนี้
(อิณ+ณฺย, แปลง อิ เป็น อา, ลบ ณฺ และสระหน้า)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

4 อาณณฺยํ ความไมมีหนี้

- นตฺถิ อิณํ ยสฺสาติ อณโณ, ตสฺส ภาโว อาณณฺยํ
ภาวะแห่งผู้ไม่มีหนี้
(อณณ+ณฺย, พฤทธิ์ อ เป็น อา, ลบ ณฺ และสระหน้า)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

5 อาฏ อฏ นกเงือก

- อฏติ คจฺฉตีติ อาโฏ
นกที่เป็นไปปกติ
(อฏ ธาตุในความหมายว่าไป, เป็นไป
ณ ปัจจัย, พฤทธิ์ อ เป็น อา)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

6 อาชีว ชีว อาชีพ, การเลี้ยงชีวิต

- อาชีวติ เอเตนาติ อาชีโว
การเป็นเหตุให้เป็นอยู่ได้
(อา บทหน้า ชีว ธาตุในความหมายว่าเป็นอยู่
อ ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

7 อาชิ อช การรบพุ่ง, สงคราม

- อชติ คจฺฉติ วินาสํ เอเตนาติ อาชิ
การเป็นเหตุถึงความพินาศ
(อช ธาตุในความหมายว่าไป, ถึง, เป็นไป
ณิ ปัจจัย, พฤทธิ์ อ เป็น อา)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

8 อาชานีย ญา อาชาไนย, ม้าอาชาไนย, ม้าพันธุ์ดี

- อา ภุโส การณาการณํ ชานาตีติ อาชานีโย
ม้าที่รู้แจ้งซึ่งเหตุและมิใช่เหตุได้ดี คือสามารถฝึกให้รู้ได้อย่างดี
(อา บทหน้า า ธาตุในความหมายว่ารู้แจ้ง
อนีย ปัจจัย, แปลง า เป็น ชา, ลบสระหลัง)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

9 อาจาม จมุ น้ำข้าว

- อาจเมตีติ อาจาโม
อาหารที่ชำระล้าง คือล้างลำไส้
(อา บทหน้า จมุ ธาตุในความหมายว่ากิน, ชำระล้าง
ณ ปัจจัย, พฤทธิ์ อ เป็น อา)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

10 อาจริยวาท วท อาจริยวาท, อรรถกถา

- อาจริยา วทนฺติ สํวณฺเณนฺติ เอเตนาติ อาจริยวาโท
ข้อความเป็นเครื่องชี้แจงของอาจารย์
(อาจริย บทหน้า วท ธาตุในความหมายว่ากล่าว
ณ ปัจจัย, ทีฆะ อ เป็น อา)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

11 อาจริย จร อาจารย์

- สิสฺสานํ หิตํ อาจรตีติ อาจริโย
ผู้ประพฤติเอื้อเฟื้อเกื้อกูลแก่ศิษย์
(อา บทหน้า จร ธาตุในความหมายว่าประพฤติ อิย ปัจจัย)

- อาทิโต จาเรติ สิกฺขาเปตีติ อาจริโย
ผู้ยังศิษย์ให้ศึกษามาแต่ต้น
(อา บทหน้า จร ธาตุในความหมายว่าศึกษา อิย ปัจจัย)

- อาทเรน จริตพฺโพ อุปฏฺฐาตพฺโพติ อาจริโย
ผู้อันศิษย์พึงประพฤติคือปรนนิบัติด้วยความเอื้อเฟื้อ
(อา+จร+อิย)

- อา ภุโส สิสฺสานํ หิตสุขํ จรตีติ อาจริโย
ผู้บำเพ็ญประโยชน์สุขแก่ศิษย์อย่างดียิ่ง
(อา+จร+อิย)

- อภิมุขํ กตฺวา จริตพฺโพติ อาจริโย
ผู้อันศิษย์พึงประพฤติทำไว้ข้างหน้า คือพึงดำเนินตาม
(อา แทนศัพท์+จร+อิย)

- อาปาณโกฏิกํ กตฺวา จริตพฺโพ อุปฏฺฐาตพฺโพติ อาจริโย
ผู้อันศิษย์พึงประพฤติ คือพึงปรนนิบัติตลอดชีวิต (อา+จร+อิย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

12 อาฆาตน หน ตะแลงแกง, แดนประหาร

- อา โกธวเสน ฆาเตติ สตฺเต เอตฺถาติ อาฆาตนํ
ที่เป็นที่ฆ่าสัตว์ด้วยความโกรธ
(อา บทหน้า หน ธาตุในความหมายว่าฆ่า
ยุ ปัจจัย, แปลง หน เป็น ฆาต, ยุ เป็น อน)

- อาเนตฺวา หนนฺติ เอตฺถาติ อาฆาตนํ
ที่เป็นที่นำมาฆ่า (เหมือนวิ.ต้น)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

13 อาฆาต หน, ฆา ความอาฆาต, ความโกรธ

- อาคนฺตฺวา หญฺญตีติ อาฆาโต
อาการที่มาเบียดเบียน
(อา บทหน้า หน ธาตุในความหมายว่าเบียดเบียน
ณ ปัจจัย, แปลง หน เป็น ฆาต)

- อาหนติ จิตฺตนฺติ อาฆาโต
อาการที่บีบคั้นจิต (เหมือนวิ.ต้น)

- ปรชนเวริชเนหิ กตํ อา อฏฺฏํ ปีฬนํ ฆายติ น สหตีติ อาฆาโต
อาการที่ทนไม่ได้ซึ่งความบีบคั้นที่ศัตรูทำไว้
(อา บทหน้า ฆา ธาตุ ในความหมายว่าทนไม่ได้ ต ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

14 อาคุ คมุ บาป, อกุศล,โทษ, ความผิด

- อคนฺตพฺพํ คจฺฉติ เอเตนาติ อาคุ
โทษเป็นเหตุให้ไปสู่ที่ไม่ควรไปคืออบายภูมิ
(อ บทหน้า คมุ ธาตุในความหมายว่าไป, ถึง
กฺวิ ปัจจัย, ทีฆะ อ เป็น อา, ลบที่สุดธาตุและ กฺวิ, แปลง อ ที่ ค เป็น อุ)

- อา ปีฬนํ คจฺฉตีติ อาคุ
โทษที่ไปบีบคั้น (เหมือนวิ.ต้น)

- อปคจฺฉติ อเนนาติ อาคุ
เหตุเป็นเครื่องให้ไปจากความดี คือทำให้ผิด
(อป บทหน้า คมุ ธาตุในความหมายว่าไป, ถึง
ณุ ปัจจัย, ลบ ป ที่ อป, ทีฆะ อ เป็น อา, ลบ มฺ ที่สุดธาตุและ ณฺ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

15 อาคนฺตุก, อาคนฺตุ คมุ แขก, ผู้มาเยือน

- อาคจฺฉตีติ อาคนฺตุโก
ผู้มาเยือน
(อา บทหน้า คมุ ธาตุในความหมายว่าไป
ตุ ปัจจัย ก สกรรถ, แปลง มฺ เป็น นฺ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

16 อาขฺยา ขฺยา นาม, ชื่อ

- อาขฺยายเต เอตายาติ อาขฺยา
คำเป็นเครื่องเรียกกัน
(อา บทหน้า ขฺยา ธาตุในความหมายว่าเรียก
กฺวิ ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

17 อาขุ ขน หนู

- อาขญฺญตีติ อาขุ
ผู้ขุดรู
(อา บทหน้า ขน ธาตุในความหมายว่า ขุด
อุ ปัจจัย, ลบ น และสระหน้า)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

18 อากิณฺณ กิร อาเกียรณ์, เกลื่อนกล่น, เกลื่อนกลาด, เรี่ยราด

- อากิรตีติ อากิณฺณํ
สิ่งที่กระจาย
(อา บทหน้า กิร ธาตุในความหมายว่ากระจาย
ต ปัจจัย, ลบ ร, แปลง ต เป็น อิณฺณ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

19 อากาส กส, กาส อากาศ, ท้องฟ้า, กลางหาว, ที่ว่าง

- น กสฺสติ น นิกสฺสติ กสิตุํ วา ฉินฺทิตุํ วา ภินฺทิตุํ วา น สกฺกาติ อากาโส
ภาพอันใครไถไม่ได้
(น บทหน้า กส ธาตุในความหมายว่าไถ
ณ ปัจจัย, แปลง น เป็น อ, พฤทธิ์ อ เป็น อา)

- น กสฺสติ น วิเลขิยตีติ อากาโส
สภาพอันใครเขียนไม่ได้
(น บทหน้า กส ธาตุในความหมายว่าเขียน
ณ ปัจจัย, แปลง น เป็น อ, พฤทธิ์ อ เป็น อา)

- อา ภุสํ กาสนฺเต ทิปฺปนฺเต ปทตฺถา เอเตนาติ อากาโส
สภาพเป็นเครื่องส่องข้อความให้ชัดเจน
(อา บทหน้า กาส ธาตุในความหมายว่ารุ่งเรือง อ ปัจจัย)

- น กาสติ น ทิพฺพตีติ อกาสํ, อกาสเมว อากาสํ
สภาพที่ไม่รุ่งเรือง
(น บทหน้า กาส ธาตุในความหมายว่ารุ่งเรือง
อ ปัจจัย,แปลง น เป็น อ, นัยนี้ใช้ในรูป นปุํ. )

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

20 อากปฺป กปฺป อากัปกิริยา, บุคลิก, ท่าทางสง่า, อาการ, มารยาท

- อากปฺปนํ อากปฺโป
ภาวะที่เหมาะ
(อา บทหน้า กปฺป ธาตุในความหมายว่าเหมาะ, สมควร
อ ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

หนังสือสวดมนต์ข้ามปี