ศัพท์บาลี

ตารางคำศัพท์ในระบบ ปัจจุบันมีจำนวน 621 คำ

No. คำบาลี ธาตุ คำแปล สาระเพิ่มเติม
1 อโนตตฺต ตป สระอโนดาต

- นตฺถิ จนฺทสูริยานํ สนฺตาเปหิ โอตตฺตํ อุณฺหํ อุทกํ เอตฺถาติ อโนตตฺโต
สระที่ไม่มีน้ำร้อน
(น+โอตตฺต, แปลง น เป็น อน)

- สูริยรํสิสมฺผุฏฺฐาภาเวน น อวตปฺปติ อุทกเมตฺถาติ อโนตตฺโต
สระที่มีน้ำไม่ร้อนเพราะไม่ถูกแสงอาทิตย์
(น+อว บทหน้า ตป ธาตุในความหมายว่าร้อน, เดือดร้อน
ต ปัจจัย, แปลง น เป็น อน, อว เป็น โอ, ป เป็น ต, ลบสระหน้า)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

2 อนูนก ไม่บกพร่อง, ทั้งปวง, ทั้งสิ้น

- น อูนํ อสฺมินฺติ อนูนกํ
สิ่งที่ไม่มีความพร่อง
(น+อูน+ก, แปลง น เป็น อน)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

3 อนุสย สิ อนุสัย, กิเลสที่นอนเนื่องอยู่ในสันดาน

อปฺปหีนภาเวน สนฺตาเน อนุสยติ อนุรูปํ การณํ ลภิตฺวา

- อุปฺปชฺชตีติ อนุสโย
กิเลสที่นอนเนื่องอยู่ในสันดานด้วยยังละไม่ได้
(อนุ บทหน้า สิ ธาตุในความหมายว่านอน
อ ปัจจัย, พฤทธิ์ อิ เป็น เอ, เอ เป็น อย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

4 อนุวาท วท การกล่าวหา, การต่อว่า, การดูถูก

- หีฬเนน วทนํ อนุวาโท
การพูดด้วยคำดูถูก
(อนุ แทนศัพท์ บทหน้า วท ธาตุในความหมายว่าพูด, กล่าว
ณ ปัจจัย, พฤทธิ์ อ เป็น อา)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

5 อนุลาป การพูดพล่าม

- อนุ ปุนปฺปุนํ ลาโป อนุลาโป
การพูดตามเดิม คือพูดซ้ำๆ (อนุ+ลาป)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

6 อนุราธา ราธ ดาวอนุราธา, ดาวประจำฉัตร, ดาวนกยูง

- อนุราธยติ สํสิชฺฌติ สุภาสุภผลเมตายาติ อนุราธา
กลุ่มดาวที่เป็นเหตุให้สำเร็จผลดีและไม่ดี
(อนุ บทหน้า ราธ ธาตุในความหมายว่าสำเร็จ อ ปัจจัย อา อิตฺ.)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

7 อนุโยค ยุช คำย้อนถาม, คำถาม, ปัญหา

- อนุยุญฺชิตพฺโพ ปุจฺฉิตพฺโพติ อนุโยโค
ข้ออันเขาซักถาม
(อนุ บทหน้า ยุช ธาตุในความหมายว่าประกอบ
ณ ปัจจัย, พฤทธิ์ อุ เป็น โอ, แปลง ชฺ เป็น คฺ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

8 อนุมาน มา อนุมาน, การกำหนดตามเหตุผล

- อนุเมยฺยํ อนุมิโนตีติ อนุมานํ
การกำหนดตามสิ่งที่ควรกำหนด
(อนุ บทหน้า มา ธาตุในความหมายว่ากะ, กำหนด
ยุ ปัจจัย, แปลง ยุ เป็น อน)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

9 อนุปุพฺพ ตามลำดับ, ลำดับ, ขั้นตอน, เป็นแบบฉบับ

- ปุพฺพสฺส อนุรูปา อนุปุพฺพํ
มีรูปตามข้างต้น (อนุ+ปุพฺพ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

10 อนุป, อนูป ที่ชื้นแฉะ, ที่น้ำขัง

- อนุคตา อาปา อตฺราติ อนุโป
พื้นที่เป็นที่มีน้ำนองไป
(อนุ+อาป, ลบ อา, ทีฆะ อุ เป็น อู ได้รูปเป็น อนูโป บ้าง)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

11 อนุทฺทยา ทย ความกรุณา, ความสงสาร

- อนุทยติ ปรทุกฺขํ อตฺตสุขญฺจ หึสตีติ อนุทฺทยา
ธรรมชาติที่เบียดเบียนความทุกข์
(อนุ บทหน้า ทย ธาตุในความหมายว่าเบียดเบียน อ ปัจจัย อา อิตฺ., ซ้อน ทฺ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

12 อนุทิสา ทิศเฉียง, ทิศน้อย

- ทิสานมนุรูปา อนุคติกา วา ทิสา อนุทิสา
ทิศที่เป็นไปตามหรือคล้อยตามทิศใหญ่ทั้งหลาย (อนุ+ทิสา)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

13 อนุตาป ตป ความร้อนใจ, ความเดือดร้อน

- อนุตปติ เยน โส อนุตาโป
ภาวะเป็นเหตุเดือดร้อนในภายหลัง
(อนุ บทหน้า ตป ธาตุในความหมายว่าเผา, ทำให้ร้อน
ณ ปัจจัย, พฤทธิ์ อ เป็น อา)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

14 อนุตฺตร ยอดเยี่ยม, ประเสริฐ, สูงสุด

- นตฺถิ อุตฺตโร อุตฺตโม อสฺมาติ อนุตฺตโร
ผู้ไม่มีผู้ที่ประเสริฐกว่า
(น+อุตฺตร, แปลง น เป็น อน)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

15 อนุชีวี ชีว ข้าเฝ้า, ข้าราชบริพาร, ผู้รับใช้

- ปภุโน ปจฺฉา ชีวตีติ อนุชีวี
ผู้มีชีวิตอยู่เบื้องหลังผู้เป็นใหญ่
(อนุ แทนศัพท์บทหน้า ชีว ธาตุในความหมายว่าเป็นอยู่ ณี ปัจจัย, ลบ ณฺ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

16 อนุจฺฉวิก สมควร, เหมาะสม

- ฉวิยา อนุรูปํ อนุจฺฉวิกํ
สิ่งที่สมควรแก่ผิวหนัง หมายถึงเหมาะสมกัน
(อนุ+ฉวิ+ก, ซ้อน จฺ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

17 อนุกฺกม กมุ ลำดับ, ขั้นตอน

- อนุรูโป กโม อนุกฺกโม
การไปตามรูป (อนุ+กมุ, ซ้อน กฺ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

18 อนุกมฺปา กมฺป ความสงสาร, ความเอ็นดู

- อนุ ปุนปฺปุนํ กมฺเปติ อตฺตาธารสฺส จิตฺตนฺติ อนุกมฺปา
ธรรมชาติที่ทำให้จิตของผู้เห็นแก่ตัวหวั่นไหวได้เป็นประจำ
(อนุ บทหน้า กมฺป ธาตุในความหมายว่าหวั่นไหว อ ปัจจัย อา อิตฺ.)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

19 อนีฆ ไม่มีทุกข์, ไม่มีความยากลำบาก

- นตฺถิ ตสฺส นีโฆติ อนีโฆ
ผู้ไม่มีทุกข์คือกิเลส
(น+นีฆ, แปลง น เป็น อ)

- กิเลสทุกฺขสงฺขาตสฺส นีฆสฺส อภาเวน อนีโฆ
ผู้ไม่มีนีฆะคือความทุกข์เพราะอำนาจกิเลส
(น+นีฆ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

20 อนีกฏฺฐ ฐา ราชองครักษ์

- ราชูนํ องฺครกฺขโณ อนีกฏฺโฐติ มโต
ผู้มีหน้าที่รักษาพระวรกายของพระราชาเรียกว่าราชองครักษ์

- อนีเกน สมูเหน ติฏฺฐตีติ อนีกฏฺโฐ
ผู้อยู่ในกองทัพ
(อนีก บทหน้า ฐา ธาตุในความหมายว่าตั้งอยู่ อ ปัจจัย, ลบสระหน้า)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

หนังสือสวดมนต์ข้ามปี