ศัพท์บาลี

ตารางคำศัพท์ในระบบ ปัจจุบันมีจำนวน 621 คำ

No. คำบาลี ธาตุ คำแปล สาระเพิ่มเติม
1 อทฺธ อส, อต กาล, เวลา, กาลนาน

- สตฺตานํ ชีวิตํ อสติ เขเปตีติ อทฺธา
สิ่งที่ทิ้งชีวิตของสัตว์ทั้งหลาย
(อส ธาตุในความหมายว่าทิ้ง, ขว้าง ธ ปัจจัย., แปลง สฺ เป็น ทฺ, ลบสระหน้า)

- อตติ สตตํ คจฺฉติ ปวตฺตตีติ อทฺธา
สิ่งที่สืบเนื่องเรื่อยไป
(อต ธาตุในความหมายว่าติดต่อ, สืบเนื่อง ธ ปัจจัย, แปลง ตฺ เป็น ทฺ, ลบสระหน้า)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

2 อทฺทุ อท เรือนจำ

- ทุกฺเขน อทนํ อทติ เอตฺถาติ อทฺทุ
ที่เป็นที่กินอาหารด้วยความลำบาก
(อท ธาตุในความหมายว่ากิน ทุ ปัจจัย, ลบสระหน้า)

- ทุกฺขํ อทติ อนุภวติ อเนนาติ อทฺทุ
ที่เป็นเหตุให้เสวยทุกข์ (เหมือนวิ.ต้น)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

3 อทฺทิ อทฺท ภูเขา

- อทฺทติ คจฺฉตีติ อทฺทิ
สิ่งที่เป็นไปปกติ
(อทฺท ธาตุในความหมายว่าไป, เป็นไป อิ ปัจจัย)

- อทฺทติ หึสตีติ อทฺทิ
สิ่งที่เบียดเบียน
(อทฺท ธาตุในความหมายว่าเบียดเบียน อิ ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

4 อทฺทา อท ดาวอัททา, ดาวตาสำเภา

- อทติ ฆสตีติ อทฺทา
ดาวที่กินโชค
(อท ธาตุในความหมายว่ากิน
อ ปัจจัย อา อิตฺ, ซ้อน ทฺ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

5 อทฺทก ขิง, ข่า

- อทฺทายํ ภูมิยํ ชาตํ อทฺทกํ
พื้นที่เกิดบนพื้นดิน
(อทฺทา+ก, รัสสะ อา เป็น อ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

6 อทิติ มารดาของพวกเทวดา

- ทิตีติ อสุรานเมว เวมติกา มาตา, ตสฺสา ปฏิปกฺขภาเวน อทิติ
มารดาของพวกเทวดาชื่อว่าอทิติ เพราะตรงกันข้ามกับมารดาของพวกอสูรที่ชื่อว่าทิติ
(น แทนศัพท์+ทิติ, แปลง น เป็น อ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

7 อตฺถี อตฺถ คนขอทาน, ผู้ขอ

- อตฺถติ สีเลนาติ อตฺถี
ผู้มีปกติขอ, ผู้มีปกติต้องการ
(อตฺถ ธาตุในความหมายว่าขอ, ปรารถนา อี ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

8 อตฺถรณ ถร พรมขนสัตว์, เครื่องลาดขนสัตว์

- อาภุโส ถรียเตติ อตฺถรณํ
สิ่งอันเขาปูลาดไว้โดยยิ่ง
(อา บทหน้า ถร ธาตุในความหมายว่าปูลาด
ยุ ปัจจัย, ซ้อน ตฺ, รัสสะ อา เป็น อ, แปลง ยุ เป็น อน, น เป็น ณ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

9 อตฺถกถา, อฏฺฐกถา กถ อรรถกถา, คำอธิบายพระบาลี

- อตฺโถ กถียติ เอตายาติ อตฺถกถา
คำเป็นเครื่องกล่าวเนื้อความ
(อตฺถ บทหน้า กถ ธาตุในความหมายว่ากล่าว, ประพันธ์
อ ปัจจัย อา อิตฺ., แปลง ตฺถ เป็น ฏฺ€ ได้รูปเป็น อฏฺ€กถา บ้าง)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

10 อตฺถ อร ความพินาศ, ความดำรงอยู่ไม่ได้

- อรติ นสฺสตีติ อตฺโถ
ภาวะที่พินาศ
(อร ธาตุในความหมายว่า พินาศ
ถ ปัจจัย, แปลง รฺ เป็น ต, ลบสระที่สุดธาตุ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

11 อตฺถ อตฺถ การร้องขอ, ความต้องการ

- อตฺถตีติ อตฺโถ
ภาวะที่ต้องการ
(อตฺถ ธาตุในความหมายว่าขอ,ปรารถนา อ ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

12 อตฺถ อส ความหมาย, ความมุ่งหมาย, เนื้อความ

- สทฺโท เอเตน ปวตฺตินิมิตฺเตน อสติ ภวตีติ อตฺโถ
เหตุให้มีศัพท์
(อส ธาตุในความหมายว่ามี, เป็น
ถ ปัจจัย, แปลง สฺ เป็น ตฺ, ลบสระหน้า)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

13 อตฺถ ผล

- เหตุอนุสาเรน อริียติ อธิคมียตีติ อตฺโถ
สิ่งอันบุคคลถึง คือได้รับตามครรลองแห่งเหตุ
(ร ธาตุในความหมายว่าไป, ถึง, เป็นไป
ถ ปัจจัย, แปลง รฺ เป็น ตฺ, ลบสระหน้า)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

14 อตฺถ อส เหตุ, สาเหตุ, คดีความ

- อสติ ภวติ เอเตนาติ อตฺโถ
สิ่งเป็นเหตุให้มีให้เป็น
(อส ธาตุในความหมายว่ามี, เป็น
ถ ปัจจัย, แปลง สฺ เป็น ตฺ, ลบสระหน้า)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

15 อตฺถ อร ประโยชน์, ความเกื้อกูล

- การเณน อริยติ ปวตฺติยตีติ อตฺโถ
สิ่งที่ให้ดำเนินไปตามการณ์
(อร ธาตุในความหมายว่าไป, เป็นไป
ถ ปัจจัย, แปลง รฺ เป็น ตฺ, ลบสระหน้า)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

16 อตฺถ อร ทรัพย์, สมบัติ

- อรนฺติ ปวตฺตนฺติ อเนนาติ อตฺโถ
สิ่งเป็นเครื่องให้ดำเนินไปได้
(อร ธาตุในความหมายว่าไป, ถึง, เป็นไป
ถ ปัจจัย, แปลง รฺ เป็น ตฺ, ลบสระหน้า)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

17 อตฺตภาว ภู อัตภาพ, ร่างกาย, ตัวตน

- อตฺตาติ อภิธานํ พุทฺธิ จ ภวนฺติ เอตสฺมาติ อตฺตภาโว
ผู้เป็นแดนให้มีชื่อและการรู้จักว่าอัตตา
(อตฺต บทหน้า ภู ธาตุในความหมายว่ามี, เป็น
อ ปัจจัย, พฤทธิ์ อู เป็น โอ, แปลง โอ เป็น อาว)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

18 อตฺตโนมติ อัตโนมัติ, ความต้องการส่วนตัว

- ตสฺส ตสฺส เถรสฺส อตฺตโนเอว มติ อธิปฺปาโยติ อตฺตโนมติ
ความต้องการเฉพาะตัวของพระเถระนั้นๆ (อตฺตโน+มติ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

19 อตฺตนิย ของตน, อันเกี่ยวเนื่องกับตน

- อตฺตนิ ชาโต อตฺตนิโย
ผู้เกิดในตน (อตฺตนิ+อิย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

20 อตฺต อต, อท, ธา อัตตา, อาตมัน, ตัว, ตน, ตัวตน, ร่างกาย, จิตใจ

- อตนฺติ สตตํ คจฺฉนฺติ สตฺตา อเนนาติ อตฺตา
ผู้ทำให้สัตว์ดำเนินไปได้ต่อเนื่อง
(อต ธาตุในความหมายว่าไป, ถึง, เป็นไปต่อเนื่อง
ต ปัจจัย, ลบสระหน้า, ลง สิ วิภัตติ, แปลง อ กับ สิ เป็น อา)

- ภวาภวํ ธาวนฺโต ชาติชรามรณาทิเภทํ อเนกวิหิตํ สํสารทุกฺขํ อตติ สตตํ คจฺฉติ ปาปุณาติ อธิคจฺฉตีติ อตฺตา
ผู้ถึงทุกข์ต่อเนื่อง (อต+ต, เหมือนวิ.ต้น)

- อทติ สุขทุกฺขํ อนุภวตีติ อตฺตา
ผู้เสวยสุขและทุกข์
(อท ธาตุในความหมายว่ากิน ต ปัจจัย, แปลง ท เป็น ต, ลบสระหน้า)

- ชาติชรามรณาทีหิ อาทียเต ภกฺขียเตติ อตฺตา
ผู้ถูกชาติ ชรามรณะเป็นต้นกิน
(อท ธาตุในความหมายว่ากิน ต ปัจจัย, เหมือนวิ.ต้น)

- อาพาธาย นิรนฺตรํ อตติ ปวตฺตตีติ อตฺตา
ผู้เป็นไปเพื่ออาพาธต่อเนื่อง
(อต ธาตุในความหมายว่าไป, เป็นไปต่อเนื่อง ต ปัจจัย, ลบสระหน้า)

- อาหิโต อหํมาโน เอตฺถาติ อตฺตา
ผู้เป็นที่ตั้งแห่งความถือตัวว่าเป็นเรา
(อา บทหน้า ธา ธาตุในความหมายว่าทรงไว้ ต ปัจจัย, ลบ อา, แปลง ธฺ เป็น ตฺ, ลบสระหน้า)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

หนังสือสวดมนต์ข้ามปี