- อจฺจิยเตติ อจฺจนา
การบูชา
(อจฺจ ธาตุในความหมายว่าบูชา
ยุ ปัจจัย อา อิตฺ., แปลง ยุ เป็น อน)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

- นตฺถิ เจลํ วตฺถเมตสฺสาติ อเจลโก
ผู้ไม่มีผ้านุ่งห่ม
(น+เจล+ก, แปลง น เป็น อ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

- อจิรํ สีฆํ คมนํ เอติสฺสมตฺถีติ อจิรวตี
แม่น้ำที่มีการไหลไม่ช้าคือมีกระแสเชี่ยว
(อจิร บทหน้า วนฺตุ ปัจจัย อี อิตฺ., แปลง นฺตุ เป็น ต, ลบสระหน้า)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

- อจิรํ ปภา ทิตฺติ ยสฺสา สา อจิรปฺปภา
สิ่งที่มีความสว่างไม่นาน
(อจิร+ปภา, ซ้อน ปฺ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

- น จลตีติ อจโล
สิ่งที่ไม่เคลื่อนไหว
(น บทหน้า จล ธาตุในความหมายว่าเคลื่อน, ไหว
อ ปัจจัย, แปลง น เป็น อ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

- องฺคุลีนํ อาภรณํ องฺคุลฺยาภรณํ
เครื่องประดับนิ้วมือ
(องฺคุลิ+อาภรณ, แปลง อิ เป็น ย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

- องฺคุลิยํ ภวา มุทฺทา องฺคุลิมุทฺทา
เครื่องประดับอันมีที่นิ้วมือ
(องฺคุลิ+มุทฺทา)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

- องฺคติ คจฺฉตีติ องฺคุลิ
นิ้วที่ไป คือชี้ไปข้างหน้า
(องฺค ธาตุในความหมายว่าไป, เป็นไป อุลิ ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

- องฺคนฺติ เอเตน ชานนฺตีติ องฺคุลํ
อุปกรณ์เป็นเครื่องรู้ คือให้รู้ความยาวความสูงเป็นต้น
(องฺค ธาตุในความหมายว่ารู้ อุล ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

- เอเกเกหิ องฺเคหิ อุปรูปริ อุตฺตโร อธิโก เอตฺถาติ องฺคุตฺตโร
หมู่ธรรมที่เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ด้วยข้อธรรมทีละหนึ่งๆ
(องฺค+อุตฺตร)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

- องฺคติ คจฺฉตีติ องฺคุฏฺโฐ
นิ้วที่เป็นไปปกติ
(องฺค ธาตุในความหมายว่าไป, เป็นไป ฐ ปัจจัย, แปลง อ เป็น อุ, ซ้อน ฏฺ)

- อคฺเค ปุเร ติฏฺฐตีติ องฺคุฏฺโฐ
นิ้วที่อยู่ข้างหน้า
(อคฺค บทหน้า ฐา ธาตุในความหมายว่าตั้งอยู่ อ ปัจจัย,
ลงนิคหิตอาคม, ลบ คฺและ อา ที่สุดธาตุ, แปลงนิคหิตเป็น งฺ, อ เป็น อุ, ซ้อน ฏฺ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

- สพฺพทา พฺยามปฺปภาย กายโต นิจฺฉรณวเสน องฺคีรโส
ผู้ทรงมีพระรัศมีวาหนึ่งแผ่ซ่านออกจากพระวรกายตลอดเวลา
(องฺค แทนกาย บทหน้า+อี อาคม+รส แทนศัพท์+ณ ปัจจัย)

- องฺคีรสสฺส อิสิโน อปจฺจํ องฺคีรโส
ผู้ทรงเป็นเหล่ากอของท่านอังคีรสฤๅษี (องฺคีรส+ณ)

- องฺคโต สรีรโต นิคฺคตา รสฺมิ ยสฺส โส องฺคีรโส
ผู้ทรงมีพระรัศมีพวยพุ่งออกจากพระวรกาย (องฺค+อี+รส+ณ)

- องฺคโต รํสิโย สํสรนฺตีติ องฺคีรโส
ผู้ทรงมีพระรัศมีซ่านออกจากพระวรกาย (องฺค+อี+รส+ณ)

- องฺคมฺหิ กาเย รโส รํสิ ทิปฺปเต ยสฺสาติ องฺคีรโส
ผู้ทรงมีพระรัศมีในพระวรกายรุ่งเรือง (องฺค+อี+รส+ณ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

- องฺคติ หานึ คจฺฉตีติ องฺคาโร
สิ่งที่ถึงความเสื่อมสภาพ
(องฺค ธาตุในความหมายว่าถึง อาร ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

- องฺคํ ทายติ โสเธตีติ องฺคทํ
เครื่องประดับที่ชำระอวัยวะ คือทำให้ดูสวยงาม
(องฺค บทหน้า ทา ธาตุในความหมายว่าชำระ

อ ปัจจัย, ลบสระหน้า)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

- องฺคติ คจฺฉตีติ องฺคณา
ผู้ไปสู่ตระกูลสามี
(องฺค ธาตุในความหมายว่าไป, ถึง, เป็นไป
ยุ ปัจจัย อา อิตฺ., แปลง ยุ เป็น อน, นเป็น ณ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

- องฺคนฺติ เอเตน ตํสมงฺคี ปุคฺคลา นิหีนภาวํ คจฺฉนฺตีติ องฺคณํ
กิเลสเป็นเหตุถึงความเลวทราม
(องฺค ธาตุในความหมายว่าไป, ถึง, เป็นไป
ยุ ปัจจัย, แปลง ยุ เป็น อน, น เป็น ณ)

- อญฺเชติ มกฺเขตีติ องฺคณํ
สิ่งที่ทำให้เปื้อน
(อญฺช ธาตุในความหมายว่าทา, ป้าย
ยุ ปัจจัย, แปลง อญฺช เป็น องฺค, ยุ เป็น อน, น เป็น ณ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

- องฺคนฺติ คจฺฉนฺติ เอตฺถาติ องฺคณํ
ที่เป็นที่ไปแห่งผู้คน
(องฺค ธาตุในความหมายว่าไป, ถึง, เป็นไป
ยุ ปัจจัย, แปลง ยุ เป็น อน, น เป็น ณ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

- องฺเค สรีเร ชายเตติ องฺคชาตํ
อวัยวะที่เกิดในร่างกาย
(องฺค บทหน้า ชน ธาตุในความหมายว่าเกิด
ต ปัจจัย, ทีฆะ อ เป็น อา, ลบที่สุดธาตุ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

- องฺคนฺติ คจฺฉนฺตีติ องฺคา
แคว้นที่ผู้คนดำเนินชีวิตไปตามปกติ
(องฺค ธาตุในความหมายว่าไป, ถึง, เป็นไป อ ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์