ศัพท์บาลี

ตารางคำศัพท์ในระบบ ปัจจุบันมีจำนวน 621 คำ

No. คำบาลี ธาตุ คำแปล สาระเพิ่มเติม
1 อคฺคญฺญ ญา ประเสริฐ,สูงสุด

- อคฺคนฺติ ชานิตพฺพนฺติ อคฺคญฺญํ
สิ่งที่พึงรู้ว่าเยี่ยมยอด
(อคฺค บทหน้า  ญา ธาตุในความหมายว่ารู้
อ ปัจจัย, ซ้อน  ญฺ, ลบสระหน้า)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

2 อคฺค อช ปลาย,ยอด,ก่อน,เบื้องต้น,เป็นต้น

- ปุพฺพํ อชติ คจฺฉตีติ อคฺคํ
สิ่งที่ถึงก่อน
(อช ธาตุในความหมายว่าไป, ถึง
อ ปัจจัย, แปลง ช เป็น ค, ซ้อน คฺ หรือลง ค ปัจจัย ก็ว่า)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

3 อคฺค อช อัคร,ยอด,ดียิ่ง,เลิศ,ประเสริฐ,วิเศษ,สูงสุด

- อชติ คจฺฉติ เสฏฺฐภาวนฺติ อคฺคํ
สิ่งที่ถึงความประเสริฐที่สุด (อช ธาตุในความหมายว่าไป, ถึง, เป็นไป
อ ปัจจัย, แปลง ช เป็น ค, ซ้อน คฺ หรือลง ค ปัจจัยก็ว่า)

- ปุญฺเญน อชิยเตติ อคฺคํ
ฐานะอันบุคคลถึงได้ด้วยบุญ (อช+อ, เหมือนวิ.ต้น)

- กิเลเส อสติ เขเปตีติ อคฺโค
ผู้ละทิ้งกิเลส
(อสุ ธาตุในความหมายว่าทิ้ง, ขว้าง ค ปัจจัย, แปลง สฺ เป็น คฺ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

4 อคาริก คฤหัสถ์,ผู้ครองเรือน

- อคาเร เคเห วสตีติ อคาริโก
ผู้อยู่ในเรือน (อคาร+อิก)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

5 อคาธ คาธ ลึก,หยั่งไม่ถึง

- น คจฺฉนฺตีติ อคา ถมฺภาทโย,
เต อเค ราติ คณฺหาตีติ อคารํ
โรงเรือนที่ยึดจับเสาเป็นต้นไว้
(อค บทหน้า รา ธาตุในความหมายว่าถือเอา
กฺวิ ปัจจัย, ทีฆะ อ เป็น อา, ลบ อา ที่สุดธาตุ และ กฺวิ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

6 อครุ ไม้กฤษณา

- ลหุนามกตฺตา อครุ
ไม้ที่มีชื่อเบา
(น+ครุ, แปลง น เป็น อ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

7 อคท ทา ยา,เภสัช

- น วิชฺชเต คโท โรโค ยสฺมึ โส อคโท
สิ่งเป็นที่ไม่มีโรค
(น+คท, แปลง น เป็น อ)

- อคํ โรคํ ทาติ อวขณฺฑตีติ อคโท
สิ่งที่ตัดโรค (อค บทหน้า ทา ธาตุในความหมายว่าตัด
อ ปัจจัย, ลบสระหน้า)

- นตฺถิ คโท โรโค เอเตนาติ อคโท
สิ่งที่เป็นเหตุให้ไม่มีโรค
(น+ คท, แปลง น เป็น อ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

8 อคติ คมุ อคติ,ความลำเอียง,ความไม่เที่ยงธรรม

- น คนฺตพฺพาติ อคติ
กิริยาอันบุคคลไม่พึงดำเนิน (น บทหน้า คมุ ธาตุในความหมายว่าไป, ถึง, เป็นไป
ติ ปัจจัย, แปลง น เป็น อ, ลบ มฺ ที่สุดธาตุ)

- อนนุรูปา คติติ อคติ
การดำเนินอันไม่สมควร (อ+คติ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

9 อค คมุ ต้นไม้,ภูเขา,เสา,สิ่งที่เคลื่อนที่ไม่ได้

- น คจฺฉตีติ อโค
สิ่งที่เดินไม่ได้ คือไม่เคลื่อนที่
(น บทหน้า คมุ ธาตุในความหมายว่าไป,
เป็นไป กฺวิ ปัจจัย, แปลง น เป็น อ, ลบที่สุดธาตุและ กฺวิ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

10 อขิล ขี ทั้งหมด,ทั้งปวง

- น ขียตีติ อขิลํ
สิ่งที่ไม่สิ้นไป คือยังอยู่ทั้งหมด
(น บทหน้า ขี ธาตุในความหมายว่าสิ้นไป
ล ปัจจัย, แปลง น เป็น อ, รัสสะ อี เป็น อิ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

11 อขาต ขนุ เหมือง,บ่อธรรมชาติ,แอ่งน้ำธรรมชาติ

- น ขาตํ อขาตํ
แอ่งน้ำที่มิได้ขุด
(น บทหน้า ขนุ ธาตุในความหมายว่าขุด
ต ปัจจัย, แปลง น เป็น อ, ลบ นฺ, ทีฆะ อ เป็น อา)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

12 อกฺโขภิณี, อกฺโขภนี ขุภ อักโขภิณี,กองทัพอักโขภิณี

- น โขเภตุํ สกฺกุโณตีติ อกฺโขภิณี
กองทัพที่ไม่อาจให้หวั่นไหวได้
(น บทหน้า ขุภ ธาตุในความหมายว่าหวั่นไหว
ยุ ปัจจัย อี อิตฺ., แปลง น เป็น อ, ซ้อน กฺ, พฤทธิ์ อุ เป็น โอ,
แปลง ยุ เป็น อน, น เป็น ณ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

13 อกฺขิค ขนตา

อกฺขิมฺหิ ชาตํ โลมํ อกฺขิคํ
ขนที่เกิดบนดวงตา
(อกฺขิ บทหน้า+ ค ปัจจัย)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

14 อกฺขิ อสุ ตา,ดวงตา,นัยน์ตา

- อสติ วิสเยสุ พฺยาปี วิย ภวตีติ อกฺขิ
อวัยวะที่แผ่ไป คือเป็นเหมือนเอิบอาบไปในอารมณ์ทั้งหลาย
(อสุ ธาตุในความหมายว่าแผ่ไป ขิ ปัจจัย, แปลง สฺ เป็น กฺ, ลบสระที่สุดธาตุ)

- อกฺขติ ปสฺสติ อเนนาติ อกฺขิ
อวัยวะเป็นเครื่องเห็น
(อกฺข ธาตุในความหมายว่าเห็น อิ ปัจจัย)

- อิกฺขติ วิสยํ อเนนาติ อกฺขิ
อวัยวะเป็นเครื่องเห็นอารมณ์
(อิกฺข ธาตุในความหมายว่าเห็น อิ ปัจจัย, แปลง อิ หน้าธาตุเป็น อ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

15 อกฺขร ขร อักษร,ตัวหนังสือ

- น ขรํ อกฺขรํ
สิ่งที่ไม่เป็นของแข็ง
(น+ขร, แปลง น เป็น อ, ซ้อน กฺ)

- นกฺขรนฺติ ขยวยํ คจฺฉนฺตีติ อกฺขรา, อกฺขรานิ
สิ่งที่ไม่พินาศไป คือไม่ถึงความเสื่อมสิ้นไป
(น บทหน้า ขร ธาตุในความหมายว่าพินาศ อ ปัจจัย, แปลง น เป็น อ, ซ้อน กฺ)

- น ขรติ น ขียตีติ อกฺขโร, อกฺขรํ
สิ่งที่ไม่สิ้นไป คือใช้ไม่มีวันหมด
(น บทหน้า ขี ธาตุในความหมายว่าสิ้นไป อร ปัจจัย,
แปลง น เป็น อ, ซ้อน กฺ, ลบสระหน้า)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

16 อกฺขร พระนิพพาน

- ขรนฺติ วินสฺสนฺตีติ ขรา สงฺขตา, เต ยตฺถ น สนฺติ ตํ อกฺขรํ
ธรรมชาติเป็นที่ไม่มีสภาวะที่พินาศไป
(น+ขร+ณ แปลง น เป็น อ, ซ้อน กฺ)

- ขรสงฺขาตานํ สงฺขตานํ ปฏิปกฺขตฺตา อกฺขรํ
ธรรมชาติที่เป็นปฏิปักษ์ต่อสังขตธรรม คือสภาวะที่พินาศไป

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

17 อกฺขธุตฺต นักเลงพนัน,นักการพนัน

- อกฺเขสุ ธุตฺโต อกฺขธุตฺโต
นักเลงในการพนัน
(อกฺข+ธุตฺต)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

18 อกฺขเทวี ทิวุ นักเลงสกา,นักการพนัน

- อกฺเขหิ ชูเตหิ ทิพฺพตีติ อกฺขเทวี
ผู้สนุกด้วยการพนัน
(อกฺข บทหน้า ทิวุ ธาตุในความหมายว่าร่าเริง, สนุกสนาน
ณี ปัจจัย, พฤทธิ์ อิ เป็น เอ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

19 อกฺขทสฺส ทิส ผู้พิากษา,ตุลาการ,ผู้ตัดสินความ

- อกฺเข โวหาเร ปสฺสตีติ อกฺขทสฺโส
ผู้พิจารณาคดีฟ้องร้อง
(อกฺข บทหน้า ทิส ธาตุในความหมายว่าเพ่ง, พิจารณา
อ ปัจจัย, แปลง ทิส เป็น ทสฺส)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

20 อกฺขต ขนุ ข้าวตอก

- น ขตํ อกฺขตํ
ข้าวที่เขาไม่ได้ขุด
(น บทหน้า ขนุ ธาตุในความหมายว่าขุด ต ปัจจัย,
แปลง น เป็น อ, ซ้อน กฺ, ลบ นฺ ที่สุดธาตุ)

อ้างอิงแหล่งที่มา ศัพท์วิเคราะห์

หนังสือสวดมนต์ข้ามปี